MODEL CHATESZKO beta

Nowy rok, proces trwa!

Dziś skupimy się na wprowadzeniu w proces powstawania i transformowania Modelu CHATESZKO. Pod tym kryptonimem, kryje się wypracowywane przez nas podejście do diagnozy wybranych aspektów technologii w jednostkach oświatowo-wychowawczych, czyli w szkołach, w Polsce. 

Artykuł przedstawia podstawy modelu w wersji roboczej (wersja beta), który konstruujemy i testujemy na "własnej skórze" badawczej, wspólnie z nauczycielką Izą Wyppich z liceum im. Adama Mickiewicza w Rudzie Śląskiej. 

Polecam traktować poniższy opis jako inspirację do dyskusji i przemyśleń nad alternatywnymi zastosowaniami proponowanego podejścia. Zaznaczam, że pracę trwają i będziemy Was na bieżąco informować o postępach w procesie tworzenia Modelu CHATESZKO zdatnego do wdrażania.  

Istotność naszej Podróży Badawczej

Ostatnie lata współpracy przy konferencji WUD Silesia, dały nam możliwość poznania również reprezentantów systemu edukacji w Polsce - m.in. nauczycieli, działaczy z grupy Superbelfrów, trenerów PCRS, opiekunów w świetlicach środowiskowych. Spotkania te okazały się wyjątkowo owocne zarówno w mądre i ciekawe projekty, fascynujące przyjaźnie, nowe działania z zakresu wymiany wiedzy domenowej (IT - edukacja), ale również, a może przede wszystkim - w formułowanie kolejnych problemów i pytań badawczych. Pozwoliło nam to zagłębić się w problematykę tzw. "rewolucji cyfrowej" oraz wiążących się z nią potrzeb rozwoju "kompetencji przyszłości", czyli przewidywanych umiejętności, które są i będą oczekiwane na rynku pracy na przestrzeni kolejnych dekad. Dało nam to również ogromną przestrzeń do snucia wizji, wielogodzinnych dyskusji i spekulacji. 

Jak w tym duchu zmian odnajdujemy polskie szkoły? Nad czym warto pracować, co rozwijać, a co się będzie nadal sprawdzać? Które informacje są rzetelną predykcją, a co kaczką dziennikarską, albo przebrzmiewającym trendem na rynku? Kim są główni interesariusze procesu? Co jest rekomendacją, a co wymaganiem systemowym? Czego oczekują pracownicy oświaty? Co cenią sobie uczniowie? Czego wymagają rodzice? 

Cyfryzacja systemu edukacji oraz rozwarstwienie cyfrowe (Jędrzejko, 2017) związane z rozwojem technologii, to tematy nośne i atrakcyjne m.in. dla działaczy edukacyjnych, twórców materiałów dydaktycznych, naukowców, biznesu. To również zmiany organizacyjne tak agresywne i szybko postępujące, że opanowywanie sytuacji i opracowywanie sensownych strategii zaradczych spędza sen z powiek nie jednemu ministrowi. 

Świadomość złożoności i poziom skomplikowania problematyki może onieśmielić, ale może też zmotywować do zastanowienia się nad obraniem skutecznego podejścia* w badaniach i w projektowaniu faktycznych rozwiązań związanych z wykorzystaniem technologii w szkole. 

*Dlaczego piszę najpierw o podejściu nie o celach? Przy tak dużym poziomie skomplikowania systemu różnorodne cele projektowe, są punktami odniesienia - zapętlonymi wymaganiami wielu interesariuszy. Przyjęte szerokie podejście badawcze powinna pomagać nam te cele przede wszystkim identyfikować, mapować i opisywać tak, aby realizowane w przyszłości projekty miały jak najmniej skutków ubocznych w kontekście różnorodnych potrzeb użytkowników i wymagań interesariuszy, często ze sobą rozbieżnych. Piszę o tym, również dlatego, żeby skłonić Was do przemyśleń...  w oczekiwaniu na kolejny wpisu związanego właśnie z tym zagadnieniem i naszą inspiracją pracą Toma Gilba! 

Podejście, czyli JAK zmierzają Badacze?

Podejściem Badaczy WUD Silesia, jest analiza diagnostyczna - proces badawczy ma na celu identyfikację i jasny opis wymagań kluczowych interesariuszy szkoły. Opracowujemy zagadnienia w formie rekomendacji i wymagań fundamentalnych dla procesów zmian w konkretnej szkole - tzw. "celów cyfrowych". Środowiskiem naszej pracy jest konkretna szkoła w szerokim ujęciu systemowym. Z całego wachlarza tematów związanych z technologią  wybraliśmy wspólnie z reprezentantką szkoły Izą, technologię mobilną. To nasz punkt wyjścia wytypowany arbitralnie (sic!).

Zatem, podejściem jest opis wybranych aspektów CHArakterystki TEchnologicznej SZKOły - w skrócie CHATESZKO - a celem, aktualnego projektu pilotażowego jest identyfikacja najważniejszych wymagań związanych z wykorzystywaniem Technologii Mobilnej w liceum Adama Mickiewicza w Rudzie Śląskiej. 

Wartości istotne w modelowaniu CHATESZKO

Nie chcemy być Badaczami, "co bez butów chodzą", więc sami również opracowaliśmy wartości -wysokopoziomowe wymagania -które są dla nas ważne w rozwoju podejścia CHATESZKO. 

1. WARTOŚĆ tkwi w Procesie - nasze działania badawcze są postrzegane jako wartość przez wszyskich kluczowych interesariuszy zaangażowanych w proces, w trakcie jego trwania i po jego zakończeniu (nauczyciele, uczniowie, dyrekcja szkoły, my).
2. Skalowalność ** - zdolność zaproponowanego podejścia do jego wykorzystania w innym systemie przy podobnym, lub innym obszarze problemowym.
3. Specyfika - podejście uwzględnia specyfikę systemu edukacji oraz charakterystykę szczegółową poszczególnych badanych "mikroświatów" edukacyjnych, czyli indywidualnych szkół. Jest dedykowane eksploracji tej konkretnej domeny.  

**Wciąż jeszcze dyskutujemy nad klarowną definicją, która będzie oddawać "przenoszalność" modelu i jego adaptację w nowych okolicznościach. 

Dynamika Modelu 

Łącząc naszą znajomość procesu badawczego z nauk społeczno-humanistycznych, z praktykami pracy zawodowej (analiza biznesowa, badanie i projektowanie doświadczeń użytkowników) oraz doświadczeniami wcześniejszy projektów społecznych prowadzonych w ramach WUD Silesia, naszkicowaliśmy model, który miałby realizować wyżej wymienione wartości i wspierać realizację "celów cyfrowych" konkretnej szkoły. 

Dynamika modelu odpowiada założeniu pracy nad wymaganiami konkretnej szkoły,  w szerokim ujęciu systemowym.

Co za tym idzie, staramy się naszą pracą pogłębiać charakterystykę wybranych aspektów technologicznych szkoły, równocześnie dbając o poszerzanie bazy wiedzy o nowe problemy badawcze związane z kontekstem społecznym, ekonomicznym i politycznym funkcjonowania systemu edukacji.

Dobrane nazewnictwo związane z dynamiką modelu nie jest przypadkowe. Pogłębianie, systematycznie zawęża nasze pole badawcze, poprzez coraz to bardziej szczegółową analizę danego wycinka problematyki. Poszerzanie to systematyczne gromadzenie wiedzy, która rozwija nasz obraz systemu i panujących w nich relacji.

Metaforycznie, to tak jakbyśmy rozsypali ogromny puzzle na dywanie i zabrali się za układanie elementów o podobnym kolorze, równocześnie znajdując co chwile jakiś zawieruszony kawałek innego koloru, który zagospodarowujemy gdzieś na przestrzeni naszego dywanu - mniej, lub bardziej intuicyjnie wyszukując połączeń między nim, a układanką na której się skupiamy.... przecież i do niego w końcu dojdziemy, więc dobrze już wiedzieć o jego istnieniu.   

1. Pogłębianie

Model składa się z 4 faz badawczych, które stopniowo zawężają obszar problemowy do potencjału.

Potencjał to zidentyfikowane wymagania i potrzeby w rozpatrywanym obszarze. Obszar zawężamy poprzez wspólne nadawanie priorytetów diagnozowanym aspektom i wynikom badań. 

Priorytety określane są wspólnie z interesariuszami po każdej fazie badawczej. 

Szczegółowe opisy Faz oraz nasze wnioski z doświadczeń i ich wpływ na zmiany w modelu będziemy prezentować w kolejnych wpisach związanych z pracą nad badaniem pilotażowym. Poniżej, krótkie wprowadzenie ogólne z przykładami. 

• Faza 1 - Obszar Badawczy

Opis naszej wiedzy o problematyce w szerokimi kontekście (analiza interesariuszy) oraz opis charakterystyki technologicznej szkoły na "tu i teraz" - główni aktorzy i wyzwania w danej jednostce.

Na fazę składają się prace zespołowe w ramach warsztatów (współpraca z reprezentantami szkoły) oraz research indywidualny.

Faza zakończona jest opisania Obszaru Badawczego nadając mu zakres i "cel cyfrowy".

Przykład z Mickiewicza:

Opis CHATESZKO w zakresie technologii mobilnej w relacjach Nauczycieli z Uczniami, oraz w środowisku uczniowskim w Liceum Adama Mickiewicza w Rudzie Śląskiej. 

• Faza 2 - Obszary Problemowe

Wykorzystanie podejścia etnograficznego. Badania jakościowe - wywiady, obserwacje, grupy fokusowe - z których powtarzające się obserwacje i poruszane tematy konstytuują podstawę formułowania pytań badawczych i stawiania hipotez. 

• Faza 3 -  Pytania badawcze i Weryfikowanie Hipoz

Badania ilościowe i jakościowe, których celem jest odpowiedź na postawione pytania badawcze. Analiza pozwoli na sformułowanie wniosków i rekomendacji kierunków działania  (tzw. obszary rozwojowe).

• Faza 4 - Obszary Rozwojowe 

Badania potrzeb związanych z konkretnymi obszarami rozwojowymi. Etap zakończony jest szczegółowa definicją zidentyfikowanego potencjału oraz rekomendacjami strategicznymi i projektowymi. 

2. Poszerzanie

W ramach trwania całego procesu, wszystkie pojawiające się tematy, nie związane bezpośrednio z pogłębianą tematyką, są odnotowywane jako kontekst projektu, w którym umiejscowiliśmy nasz Obszar Badawczy. 

Chcemy w ten sposób rozpocząć tworzenie bazy wiedzy o systemie edukacji w Polsce oraz specyfice funkcjonowania szkół w dobie "cyfryzacji". Systematyczne definiowanie pojęć, identyfikowanie problemów badawczych stanowi ważne uzupełnienie modelu CHATESZKO - będzie stale rozwijanym praktycznym źródłem wsparcia dla innych projektów badawczych. 

Zalążek źródła aktualnie powstaje. Docelowo, chcemy przygotować go jako otwartą bazę wiedzy, z możliwością uzupełniania i aktualizowania.

Kolejne kroki 

Wyżej opisany model prezentowaliśmy podczas konferencji WUD Silesia w Grudniu. Teraz zaczynam weryfikować jego strukturę i dynamikę poprzez konfrontację podejścia badawczego z filozofią Agile wdg. Toma Gilba. 

Już widzimy pierwsze przestrzenie dla korekcji modelu i będziemy w kolejnych wpisach skupiać się na szczegółach związanych z wnioskami z poszczególnych faz badawczych, ale również podejścia do weryfikacji całego modelu i usprawniania jego kształtu i dynamiki. 

Prace trwają równolegle do naszych działań w szkole w Rudzie Śląskiej. 

Aktualnie jesteśmy na zakończeniu Fazy 2 w szkole. Stworzyliśmy raport ze szczegółowym opisem zdiagnozowanych problemów badawczych i pytaniami. O współpracy ze szkołą już niedługo w kolejnym wpisie.